Μια γυναίκα που αγωνίζεται να βρει ένα καλύτερο σπίτι για την οικογένειά της χάνει τη γη κάτω από τα πόδια της όταν η αστυνομία την ενημερώνει πως αναζητούν την κόρη της ως ύποπτη για τη δολοφονία δύο αντρών, μελών μιας οργάνωσης που βοηθάει πρόσφυγες και μετανάστες. Πώς είναι να αγωνίζεσαι για ένα καλύτερο αύριο σε μια χώρα που δε σε θέλει; Πόσα εμπόδια και δυσκολίες αντιμετωπίζει κανείς στην προσπάθειά του να διασχίσει τη Μεσόγειο για να βρει άσυλο στη Γαλλία; Ποιος σκοτώνει τα μέλη της οργάνωσης και γιατί τους αφαιρεί πρώτα λίγο αίμα; Τι συμβολίζει η κουκουβάγια στις μυθολογίες και τις δοξασίες του κόσμου και ποιο ρόλο παίζει στην ιδεολογία του δολοφόνου; Πόσο αδίστακτος είναι κάποιος ώστε να χτίσει πάνω στα όνειρα και στις ελπίδες απεγνωσμένων ανθρώπων μια κολοσσιαία περιουσία; Τι ρόλο παίζει στην υπόθεση η BCEAO, η Κεντρική Τράπεζα των Κρατών της Δυτικής Αφρικής με εκατομμύρια πελάτες στο ενεργητικό της από τις οκτώ χώρες της Δυτικής Αφρικής; Τι έγραφε στο σημειωματάριό της η μητέρα της κοπέλας και ποιος το πήρε;

Ο Michel Bussi στο νέο του συναρπαστικό μυθιστόρημα ασχολείται με ένα θέμα που είναι πιο επίκαιρο από ποτέ: τις εισροές λαθρομεταναστών και προσφύγων σε χώρες του δυτικού πολιτισμού με απάνθρωπες και αβέβαιες μεθόδους. Άνθρωποι κυνηγημένοι, απελπισμένοι, με τις τελευταίες τους αποταμιεύσεις, πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης και εξαπάτησης με κόστος την ίδια τους τη ζωή ενώ ακόμη κι αν καταφέρουν να κερδίσουν άσυλο και σταδιακά μια άδεια παραμονής δεν παύουν να μένουν υπό καθεστώς διωγμού, μιας και η χώρα που τους φιλοξενεί δεν τους θέλει. Πώς και γιατί εμποδίζει η Γαλλία με θεμιτό τρόπο να φέρουν οι νόμιμοι μετανάστες τις οικογένειές τους, «ξένες οικογένειες που ούτε καν ψηφίζουν»; Απελπισία, γραφειοκρατία, αισχρές δικαιολογίες, βίζες που καθυστερούν ακόμη και μια ζωή για να εγκριθούν ενώ βγαίνουν αμέσως αν είσαι Καναδός, Ελβετός, Ιάπωνας… Τι άλλαξε, πότε και πώς στη Γαλλία που ήταν γη ασύλου κάποτε, με το σύνταγμα του 1793 να ορίζει ως καθήκον την προσφορά ασύλου στους καταπιεσμένους λαούς της γης, και τελικά στράφηκε ακόμη και ενάντια στα γαλλόφωνα αδέλφια της από την Αφρική; Εντυπωσιακή είναι η εξής αναφορά: «Σε αυτή τη Γαλλία που γερνάει… που θα ζητήσει από τους κατοίκους της να εργάζονται μέχρι την ηλικία των εβδομήντα ενώ στο κατώφλι της οι αφρικανικές χώρες δεν ξέρουν τι να κάνουν με τη νεολαία τους που σαπίζει άεργη» (σελ. 186-187). Ο συγγραφέας είναι καταιγιστικός και στηλιτεύει τα πάντα: «Σήμερα, οι μετανάστες εργαζόμενοι αποτελούσαν μια κατακερματισμένη διεθνή Μια λεία που μπορούσε πιο εύκολα να πέσει θύμα εκμετάλλευσης» (σελ. 187). Και τους περιμένουν αξιοπρεπείς δουλειές; Όχι, οι μηχανικοί των πλούσιων μεγάλων πόλεων του πλανήτη τους χρειάζονται για να κάνουν τη δουλειά των 3D, δηλαδή dirty, dangerous, dull (σελ. 189)!

Όλα αυτά είναι η μαγιά που πλάθει ένα μυθιστόρημα γεμάτο κοινωνικούς σχολιασμούς, συγκίνηση, τρυφερότητα αλλά και αγωνία, σασπένς, εκπλήξεις, με πρωταγωνίστρια τη Λεϊλί Μαάλ, μετανάστρια από το Μάλι («Η Αφρική είναι η ήπειρος του «σύντομα». Αλλά στην Αφρική, όπως και οπουδήποτε αλλού, οι άνθρωποι βιάζονται», σελ. 430), που ζει στα περίχωρα της Μασσαλίας και συγκεκριμένα στη συνοικία του Εγκ Ντους στο Πορτ-ντε-Μπουκ, μια περιοχή που ζει από τη θάλασσα και αποτελεί κομβικό σημείο στα δίκτυα διακίνησης λαθρομεταναστών. Η FOS-IMMO στριμώχνει σε μικρά διαμερίσματα φοιτητές, συνταξιούχους, ανέργους, όσους δεν έχουν στον ήλιο μοίρα ούτε την πολυτέλεια να αρνηθούν ώσπου τελικά να φτάσουν στα όριά τους και να την κάνουν. Ανάμεσα σε αυτούς και η Λεϊλί Μαάλ, η οποία επιτέλους βρίσκει δουλειά σε ξενοδοχείο ως καθαρίστρια κι έτσι κάνει ένα σημαντικό βήμα προς το ανεκπλήρωτο όνειρό της: να ζήσει με τα παιδιά της σε μεγαλύτερο διαμέρισμα, μιας και στα 25 τ. μ. δε χωράνε τέσσερις άνθρωποι,. Η μεγαλύτερη, η Μπαμπύ («όλη η δυστυχία του κόσμου συγκεντρωμένη σε ένα ικετευτικό βλέμμα», σελ. 132), σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αιξ-Μασσαλίας, ο Αλφά είναι 16 και αδιάφορος για το σχολείο με τάσεις αλητείας και ο μικρότερος, ο Τιντιάν, είναι 10 και διαβάζει πολύ ενώ δεν αποχωρίζεται μια μπάλα με συλλεκτικό λογότυπο. Η προσωπική ιστορία της μητέρας αυτών των παιδιών, το παρελθόν της στο Μάλι της Αφρικής, πώς κατάφερε να φτάσει στη Γαλλία, πώς επέζησε, όλα μπαίνουν στην αφηγηματική ροή με μικρά παρένθετα κεφάλαια. Η κόλαση η ίδια πέρασε από πάνω της και κάθε φορά ο συγγραφέας μας λέει πως υπήρξαν και χειρότερα και όντως της τυχαίνουν σκληρές καταστάσεις.

Στον αντίποδα έχουμε τη Vogelzug, μια οργάνωση παροχής βοήθειας σε πρόσφυγες και μετανάστες και ταυτόχρονα έναν από τους μεγαλύτερους ευρωπαϊκούς οργανισμούς με υπαλλήλους σε Ευρώπη και Αφρική. Ιδρυτής είναι ο Ζουρντάν Μπλαν-Μαρτάν, με τεράστια περιουσία και αντίστοιχα μεγάλη επιρροή σε καίρια πόστα, ο οποίος τη δημιούργησε το 1975 όπου μόλις 50.000.000 άνθρωποι ήταν αναγκασμένοι να ξεριζωθούν από τον τόπο τους για να βρουν δουλειά ή για να γλυτώσουν από πόλεμο και μιζέρια. Το 2000 ο αριθμός αυτός έχει ξεπεράσει πλέον τα 150.000.000 και συνεχίζει να ανεβαίνει. Τα θύματα που δολοφονούνται προέρχονται από την οργάνωσή του κι αυτό δείχνει πως κάτι συμβαίνει, οπότε πρέπει να πάρει την κατάσταση στα χέρια του. Την έρευνα αναλαμβάνει ο Κροάτης Πέταρ Βελίκα, διοικητής της αστυνομίας, που έφυγε από την τότε Γιουγκοσλαβία, μπήκε στην αστυνομική ακαδημία κι εδώ και τριάντα χρόνια μαζεύει πτώματα. Λειτουργεί με το ένστικτο, αποκρυπτογραφεί εύκολα την προσωπικότητα ενός υπόπτου, είναι καυστικός και ρατσιστής. Στο πλάι του κινείται βοηθητικά αλλά σύντομα αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την επίλυση της υπόθεσης ο υπαστυνόμος Ζουλό Φλόρες, συμπαθητικός, ευγενικός, γρήγορος, μορφωμένος, με αίσθηση του χιούμορ. Μόλις αποφοίτησε από την ακαδημία και κοσκινίζει τόνους ολόκληρους από δεδομένα πριν χτίσει μια υπόθεση, συλλογίζεται προγραμματισμένα και μετά δρα. Είναι δύο άκρως αντίθετοι χαρακτήρες, με τον Πέταρ να υπακούει σε εντολές άνωθεν εντός κι εκτός αστυνομίας και τον Ζουλό να είναι φιλόδοξος, φιλέρευνος, να μην εξαρτάται από κανέναν όπως ο προϊστάμενός του τη στιγμή που θέλει να διερευνήσει την υπόθεση. Έχουμε όμως κι άλλους χαρακτήρες, όπως τον ιδιοκτήτη του ξενοδοχείου όπου δουλεύει η Λεϊλί, Ρουμπέν Λιμπερός, τη νεαρή Καμιλά Σααντί, συμφοιτήτρια της Μπαμπύ, τον μεροκαματιάρη Γκι Λερά που αν και ρατσιστής γοητεύεται από τη Λεϊλί και πολλούς άλλους που όλοι τους έχουν έναν σημαντικό ρόλο στην ιστορία, μόνο που η εκτενής αναφορά σε καθέναν από αυτούς οδηγεί το κείμενο σε αχρείαστους πλατειασμούς, εκτεταμένους μονολόγους και υπέρ το δέον αναλυτικές περιγραφές καταστάσεων και ψυχογραφημάτων.

Η ιστορία πάντως κρατάει το ενδιαφέρον είτε λόγω των ποικίλων καταστάσεων που βιώνουν τα μέλη της οικογένειας Μαάλ τα οποία και ενώνονται απρόσμενα με την οικεία ανατρεπτική οπτική γωνία που πάντα μας περιμένει στα βιβλία του συγγραφέα είτε λόγω του ανθρωποκυνηγητού που εξαπολύεται από ένα σημείο και μετά είτε με τις εκπλήξεις που έρχονται ομαδικά όσο φτάνουμε στο τέλος. Προσωπικά ένωσα κερδισμένος αλλά και ανακουφισμένος που διάβασα όλο το βιβλίο όμως δεν παύω να πιστεύω πως αν λείπανε αρκετά κομμάτια από το κείμενο η έκπληξη και η ένταση θα ήταν απείρως μεγαλύτερες. Η πλοκή εκτυλίσσεται κυριολεκτικά λεπτό προς λεπτό, μέρα προς μέρα, με τα σύμβολα του ήλιου και του φεγγαριού να συντροφεύουν το αντίστοιχο διάστημα που περιγράφεται σε κάθε κεφάλαιο, καθένα από τα οποία χωρίζεται με ονόματα όπως «Η μέρα του αίματος», «Η νύχτα της άγκυρας» κλπ. Τα σύμβολα αυτά κοσμούν και την πάνω δεξιά σελίδα του κειμένου κι αυτό δίνει μια καλαίσθητη νότα στην ανάγνωση. Η αγωνία κλιμακώνεται, μόλις εμφανιστεί μια ένδειξη που αθωώνει την Μπαμπύ Μαάλ αμέσως μια άλλη την ενοχοποιεί, λες κι έχουμε ένα άλυτο παζλ, τα κομμάτια του οποίου αρνούνται να ταιριάξουν, ο χρόνος κυλάει μπροστά, την ίδια περίπου στιγμή μπορεί να συμβούν γεγονότα φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους που όμως θα πυροδοτήσουν εξελίξεις και θα φέρουν τους χαρακτήρες αντιμέτωπους με απρόσμενα γεγονότα, οπότε όλα αυτά δημιουργούν μια χορταστική περιπέτεια με κοινωνικές αιχμές και μηνύματα που δυστυχώς είναι πιο επίκαιρα από ποτέ στην εποχή μας.